Korzystny wpływ praktyki jogi na zdrowie i świadomość
współczesnego człowieka

   Tak wiele prac powstało i nadal powstaje na temat jogi, jej historii, korzystnego wpływu na organizm ludzki, odmian jogi, stylów, filozofii i szkół. Dobitnie świadczy to o wzroście popularności jogi, jak i o wzroście świadomości ludzi, coraz częściej korzystających z jej dobrodziejstw. Śmiało wyrażających swój pogląd na temat korzystnego pływu systematycznego praktykowania jogi na zdrowie fizyczne i psychiczne ćwiczących. W ostatnich latach joga bije rekordy popularności. Według Pawła Zarzecznego i Piotra Krzyżanowskiego w Stanach Zjednoczonych uprawia ją 18 mln osób, w Niemczech 3 mln, czyli trzy razy więcej niż trzy lata temu. W Polsce w ostatnich czterech latach ta liczba wzrosła dziesięciokrotnie - z 3 do 30 tysięcy. W naszym kraju działa ponad 50 szkół jogi. Popularność jogi rośnie a wraz z nią wzrasta też sprawność i świadomość osób ćwiczących. 

   Joga to przede wszystkim praktyczna nauka łączenia sfery ducha, ciała i umysłu w taki sposób, by zyskać zdrowie, spokój i równowagę emocjonalną. Odkrycia archeologiczne dowodzą, iż techniki jogi były znane już 4 tysiące lat temu. Joga wywodzi się z Indii, chociaż istnieją teorie, że na tereny Indii dotarła z Europy ok. 4 tys. lat temu wraz z plemionami Ariów przemieszczającymi się na południe i wschód w rejon Indusu.  Słowo 'Joga' (Yoga) pochodzi od sanskryckiego rdzenia 'yuj', co znaczy 'łączyć, skupiać uwagę'.

   Joanna Szczepańska w artykule „Potrójna moc jogi” użyła pięknego porównania jogi do drzewa. Według niej symbolem jogi jest drzewo. Jego pień to kręgosłup naszego ciała, a gałęzie to asany, czyli ćwiczenia gimnastyczne. Liście obrazują prawidłowe oddychanie, natomiast owoce drzewa symbolizują duchowość. Bez którejkolwiek ze swych części drzewo nie istnieje. Jeśli zostanie pozbawione gałęzi, stanie się jedynie suchym pniem, a gdy nie pojawią się na nim liście i owoce, nie rozkwitnie i nie ożyje. Ale joga to nie tylko metafora. To przede wszystkim praktyczna nauka łączenia sfery ducha, ciała i umysłu w taki sposób, by zyskać zdrowie, spokój i równowagę emocjonalną. Jest dyscypliną uniwersalną i , jak widać, ponadczasową. Traktuje człowieka jako całość złożoną z fizyczności, psychiki, emocji i duchowości i subtelnie oddziałuje na każdą z tych sfer. Daje niepowtarzalną szansę na holistyczny rozwój człowieka, na podnoszenie poprzeczki człowieczeństwa, stawania się świadomym swoich potrzeb współczesnym, często zabieganym, zapracowanym człowiekiem.

   Każdego dnia narażeni jesteśmy na tysiące stresujących sytuacji. Powodują one nadmierne wydzielanie adrenaliny, popularnie nazywanej hormonem ucieczki, który w niewielkich ilościach ratuje nam życie a w nadmiarze niszczy nas. Wraz ze wzrostem  poziomu adrenaliny obserwujemy przyśpieszenie oddechu i pracy serca, wzrost ciśnienia i napięcia mięśniowego, a także emocjonalnego. Nie byłoby w tym nic złego pod warunkiem, że ta sytuacja utrzymywałaby się krótko, przygotowując organizm ludzki do mobilizacji i nie powtarzałaby się zbyt często. Niestety sytuacje stresogenne towarzyszą nam zbyt często i nie zawsze potrafimy sobie z nimi dobrze radzić. Odbija się to na naszym zdrowiu fizycznym i psychicznym. Na zasadzie sprzężenia zwrotnego pod wpływem stresu nasze ciało i psychika zaczynają niekorzystnie na siebie oddziaływać. Przemęczona psychika to źródło tzw. chorób psychosomatycznych, które kolokwialnie mówiąc, zaczynają się w głowie ale rzutują na cały organizm i rozwijają się w poszczególnych, w danym momencie słabszych organach. Choroby ciała i psychiki, kłopoty dnia codziennego wywołują w nas niepokój. Joga nie jest lekarstwem ale sposobem zapobiegania chorobom, jest pewnego rodzaju profilaktyką. Joga zyskała uznanie jako technika wyciszania umysłu. Oferuje praktykującym wewnętrzny spokój i możliwość stanięcia twarzą w twarz wobec współczesnych problemów dnia codziennego. Uczy panowania nad sobą a tym samym prawidłowego reagowania na stres, niwelowania jego skutków.

   Magazyn Wprost opublikował interesujący artykuł Pawła Zarzecznego i Piotra Krzyżanowskiego, pt. „Joga krzepi”, w którym panowie przekonują, że joga jest lepsza od prozaku, viagry, aspiryny, psychoanalizy i aerobiku razem wziętych. Pomaga zwalczyć bóle głowy i stawów, astmę, bezsenność, ułatwia łagodne przejście okresu przekwitania, leczy depresję i zwalcza otyłość. W dobie nadużywania leków miliony ludzi obiecują sobie po jodze wyleczenie wszystkich dolegliwości ciała i duszy.

   Twierdzą oni także, że oszałamiająca kariera jogi w ostatnich latach wynika z tego, że jest ona zdrowa, tania (jedna lekcja w karnecie to koszt ok. 20 zł), bezpieczna i prawie każdy może sprostać jej wymaganiom. W jodze nie ma przegranych, nie ma ostrej konkurencji - rywalizuje się tylko z samym sobą, z własnymi słabościami.

   Jak ze wszystkim, nie należy popadać w zbytni entuzjazm czy przesadę. Joga nie jest żadnym cudem ani magicznym panaceum na wszystko. Tworzenie wokół niej magicznej aury może jej tylko zaszkodzić, bo brak świadomości niektórych ludzi plasuje ją w miejscu sekty  religijnej. Tajemnica pozytywnego oddziaływania jogi jest znacznie prostsza niż nam się wydaje, leży  przede wszystkim w systematycznej praktyce i oddziaływaniu na wszystkie sfery , z których składa się człowiek, w taki sposób aby możliwy był holistyczny rozwój, o którym tyle się mówi.

   Podobne zdanie ma Aleksandra Rowińska, psycholog z Warszawy, współpracująca ze znaną w Polsce Grupą LUX MED. W artykule „Joga – terapia dla każdego” pisze ona, iż joga zawdzięcza swoją popularność głównie temu, że w przeciwieństwie do innych dyscyplin sportowych, poprawia nie tylko kondycję fizyczną (zarówno mięśni, jak i narządów wewnętrznych), ale wpływa korzystnie na psychikę. Wpływa na naszą osobowość, na sferę relacji z innymi ludźmi. Systematyczne praktykowanie jogi czyni osobę silną fizycznie i psychicznie, a to powoduje, że jej postawa wobec życia jest bardziej pozytywna i tolerancyjna.

   Podstawą zrozumienia działania jogi jest akceptacja faktu, że umysł i ciało to nie są dwa oddzielne byty. Są one ściśle powiązane i wpływają wzajemnie na siebie. Nasz stan psychiczny i przeżycia emocjonalne znajdują odzwierciedlenie w naszym ciele. Z drugiej strony - poprzez pracę z ciałem możemy wpływać na naszą psychikę.

   Zasada działania jogi opiera się na prawidłowym synchronizowaniu ruchu i oddechu. Spokojny oddech połączony z ruchem korzystnie wpływa na nasz organizm. Uprawiając jogę wykonujemy trzy rodzaje ćwiczeń: fizyczne (asany), oddechowe (pranajamy) i mentalne (medytacje). Dodatkowo można wzbogacić zajęcia o śpiewanie matr czy mudry (specyficzne ułożenie palców dłoni).

   Asany są spokojnymi ćwiczeniami rozciągającymi. Uelastyczniają kręgosłup, układ kostno - mięśniowy. Sprawiają, że nasze narządy wewnętrzne są poddawane lekkiemu masażowi, który pobudza je do bardziej wydajnej pracy. Zbawienne działanie asan odczuwają zwłaszcza osoby, które cierpią na nadciśnienie, schorzenia kręgosłupa i układu trawiennego lub też nie umieją poradzić sobie ze stresem. Istnieje bardzo wiele asan. Można je podzielić na kilka grup, z których każda ma nieco inne działanie.

   Pozycje stojące: dające dużo wigoru, odświeżają ciało i umysł, usuwając napięcia i ból. Stymulują trawienie, regulują funkcje nerek poprawiają krążenie i oddech, uczą też zasad właściwego ruchu. Wygięcia do tyłu: są odmładzające, dodają energii i zwalczają depresję, otwierają klatkę piersiową i uelastyczniają kręgosłup, wzmacniają ramiona i barki a umysł i ciało stają się czujne. Skręty: są bardzo efektywne w usuwaniu bólów pleców i głowy, sztywności karku i barków. Gdy tułów jest skręcany nerki i organy brzucha są ćwiczone, co poprawia trawienie. Kręgosłup staje się elastyczny a biodra poruszają łatwiej. Skłony do przodu i siady: usuwają zmęczenie, odświeżają mózg i łagodzą napięcia nerwowe, regulują ciśnienie krwi, pomagają w leczeniu bezsenności. Pozycje odwrócone: odnawiają cały organizm, odciążając nogi pozbawiają je napięć, przez odwrócenie organów uaktywniają części ociężałe, poprawiają krążenie i tonizują system gruczołów dokrewnych, wzmacniają system nerwowy i emocjonalny. Pozycje relaksowe: pomagają w szybkim czasie głęboko wypocząć fizycznie i psychicznie. Wszystkie pozycje można poukładać w odpowiednie zestawy zależnie od wieku, stanu zdrowia, płci, a nawet samopoczucia w danym dniu.

   Nie mniej ważną częścią jogi są ćwiczenia oddechowe - pranajamy. Kiedy oddychamy pełniej, a więc spokojniej, następuje uregulowanie pracy serca i wyrównanie ciśnienia, spada napięcie mięśniowe. Sprzyja to krążeniu krwi, obniżeniu ciśnienia, wzrostowi wydolności sercowo-naczyniowej i usprawnieniu procesu przemiany materii. Pogłębienie, a co za tym idzie - spowolnienie oddechu powoduje, że wyciszamy się także psychicznie.

   Dzięki temu, że joga wspiera fizyczne i duchowe dobre samopoczucie, wiele osób uznaje ją za uniwersalną metodę terapeutyczną. W odróżnieniu od wielu dyscyplin sportowych jest znacznie mniej urazowa i nie powoduje nadmiernych obciążeń, pod warunkiem, że ćwiczy się zgodnie ze sztuką i nie dopuści się do głosu ego, które próbuje sobie coś udowodnić. W przeciwieństwie do lekarstw - nie ma żadnych negatywnych skutków ubocznych.

   Miłośnicy jogi zachwalają jej szerokie działanie lecznicze. Pomaga ona zwalczyć bóle głowy i stawów, astmę, otyłość. Praktykujący jogę często odczuwają przypływ sił witalnych i potrzebują mniej snu. Joga pomaga zwalczyć bezsenność, leczy depresję, ułatwia koncentrację. Według psycholog Aleksandry Rowińskiej dzięki jodze wzrasta nasza cierpliwość i tolerancja w stosunku do innych ludzi, dzięki czemu łatwiej nam zachować wewnętrzną równowagę. Joga spowalnia proces starzenia się organizmu i ułatwia łagodne przejście okresu przekwitania. Istnieją specjalne zestawy ćwiczeń na okres menstruacji i ciąży. Ćwiczenie asan i pranajam ma olbrzymie działanie profilaktycze. Daje doskonałe rezultaty przy leczeniu chorób serca, wysokiego i niskiego ciśnienia, astmy, stresu, nadpobudliwości nerwowej, depresji, stanów lękowych, wszelkich schorzeń kręgosłupa i układu ruchu, a także wielu innych dolegliwości.

   Podsumowując, joga jest dla ludzi i ma nam służyć jeszcze przez następne pokolenia tylko trzeba umiejętnie korzystać z dobrodziejstw, które oferuje nam od tysięcy lat. Skoro jej pozytywny wpływ na człowieka zauważono, chroniono i kultywowano przez tak długi czas a system ćwiczeń jogicznych nie uległ zapomnieniu, to chyba nie ma lepszego dowodu na to, że praktykowanie jogi korzystnie wpływa na nasze zdrowie i można kontynuować tę bezpieczną i interesującą drogę rozwoju i zachowania dobrej kondycji oraz młodości przez następne tysiące lat.

Bibliografia:
1.    „Joga Krzepi”, artykuł we Wprost, Paweł Zarzeczny, Piotr Krzyżanowski
2.    „Potrójna moc jogi”, artykuł na stronie JOGA A. Bielewicza, Joanna Szczepańska
3.    „Joga a menopauza”, artykuł na stronie Omśrodka Hatha Jogi, Iwona Ramotowska
4.    „Wpływ jogi na organizm, artykuł na stronie Polskiego Stowarzyszenia Iyengara, Natasza Moszkowicz
5.    „O nas”, artykuł na stronie www.droga-kensho.pl, Mariola Linka

    Mariola Linka